II ნაწილი
ხელები, ხელები…
ვახტანგ რურუას არ მოსწონდა ლომკაცის მონუმენტი. ერთხელ მზეჭაბუკის მოძრაობა გააკეთა და გიმნასტიკაა, მამაძალიო, – ჩაიხითხითა…
არადა, L’homme-კაცში ყველაზე მეტყველი ხელია, მარჯვენა ხელი…
„დედაენის“ ყმაწვილში – ფეხები.
ხელები, ხელები…
ისინი მხოლოდ იარაღს კი არ აწარმოებენ, პოლიტიკაშიც მანიპულირებენ;
და ხელებითაც მანიპულირებენ; ხელით „იძლევიან“… ხმას…
აი, ხელების დისკურსი!
„ნაჯაფარი ხელები“, „პიანისტის ხელები“, „ინტელიგენტურად ნატიფი ხელები“, თუგინდ „პოლიტიკოსის ხელები“ – XX საუკუნის კულტურის სტერეოტიპები…
ახლა, ფეხები – კულტურის ეს სუბსტიტუტი.
მარტო ალექსეი მერესიევის ხელოვნური ფეხები რად ღირს ბორის პოლევოის რომანიდან!
აი, „ნამდვილი ადამიანი“ – ტექნოლოგიური მუტანტი, ფეხებს რომ დაკარგავს ომში და თავისი მექანიკური კიდურებით თვითმფრინავს რომ შეეხორცება.
რა ლამაზი, ლეგენდარული ისტორიაა!
L’homme-კაცისგანაც შეიძლებოდა ამგვარი, პროთეზიანი მუტანტის კონსტიტუირება. მისი ფეხები „ზედმეტი ხორცია“.
და მაინც, ყოველივე ეს ჩემი კარნავალური ფანტაზიის ექსკრემენტია, თვით არტეფაქტები კი, რომელთა ინვენციებიც მე ჩამოვარაკრაკე, ჯერ კიდევ პირქუშ, დემაგოგიურად სერიოზულ ბრეჟნევ-ანდროპოვის ეპოქაში კეთდებოდა.
ცოტაც და მიხრწნილი სსრკ-ს პოლიტიკურ სცენაზე გამოჩნდება კანსტანტინ უსტინოვიჩი… ჩერნენკო, ეს მითოლოგიური ტრიქსტერი, სიკვდილისა და სიცოცხლის შუამავალი, როგორადაც იგი გაატრიზავა ტიმურ კიბიროვმა, ჩემს ერთ-ერთ უსაყვარლეს ლექსში: „Речь товарища К.У.Черненко на юбилейном пленуме правления союза писателей СССР 25 сентября 1984 г“.
გორის ციხესთან ერთი… ძეგლია
L’homme-კაცი გორის ციხიდან ეშვება…
ეს მისი Genius lici-ს, მისი ფუძის ანგელოზია და მოწოდებულია, სიმბოლური დისკურსით აგვიხსნას ამ ტოპოსის მნიშვნელობა და დანიშნულება; აღასრულოს „დიადი ჭაბუკის“ – ამ პროტოსტალინის სიმბოლური დასწრების ფაქტი.
აი, გორის ციხე თუ ასრულებს L’homme-კაცის ტანისათვის კლასიკური ტოპოსის ფუნქციას?
ვშიშობ, მას აღარ უნდა ჰქონდეს არავითარი ვალენტობა – „აწმყო შობილი წარსულისაგან“, ვაითუ, ვეღარ გამოდგეს „მომავლის მშობლად“.
და ძალიანაც კარგი!
L’homme-კაცი, როგორც აქტანტი, ვეღარასოდეს მოახერხებს თვითარტიკულირებას; ზონა, რომელსაც დარაჯად ეს პოლიტიკური მონსტრი (თუ დე-მონსტრი) დასდგომია („მე საფლავში არა ვწევარ, აქ დარაჯად დამაყენეს“) – გორის ციხე საზოგადო სახელის რეჟიმში ვერ მუშაობს.
აქედან: ვერც რეპრეზენტაციისა და მარკირების ლოგიკას ემორჩილება ეს მონუმენტი და თავის პიედესტალი(ნი)ანად დეკორაციად უფრო აღიქმება, ვიდრე რეალურ ტოპოსსა და სახვით ნიშანს შორის შუამავლად.
მონუმენტის უკან არსებული სივრცე ადგილის არყოფნის სივრცეა; უადგილობის სივრცე….
მესიჯი: „ეგ არის და გორის ციხე“ ვეღარ მუშაობს.
ანდრეი სინიავსკიმ (იგივე აბრაამ ტერცმა) ანდერძად სოცრეალიზმის მშვენიერი ფორმულირება დაგვიტოვა: „Полуклассическое полуисскуство, не слишком социалистического совсем не реализма“.
L’homme-კაცი პოსტსოცრეალისტური დე-მონსტრია; და ამიტომაც მასზე, როგორც პალიატივზე, ვეღარ გავრცელდება მოდერნისტული ქანდაკების დისკურსი; იმ მოდერნისტული ქანდაკებისა, რომელიც, დიახაც, დაკარგული ადგილის ფენომენით განისაზღვრება და ერთგვარ აბსტრაქციას, „წმინდა აღნიშვნას“, თვითრეფერენციას ანდა პოსტამენტს ეთანადება.
რაც შეეხება ე.წ. „დედა ენის“ ძეგლს, აქ კვაზიპოსტამენტი (კლდის სიმულაკრი) გახლეჩილია და იქიდან „პედოსტალინია“ ამოხეთქილი.
ქანდაკების მოდერნისტული ესენცია, ნომადურობით, ე.ი. მუტირებულობითა და ტრანზიტულობით რომ ხასიათდება, ამ კონტექსტში უადგილო რეცეპცია იქნება. თუმცა, მე ხომ სწორედ ამგვარი რეცეფციების რეწვით ვერთობი. ყოველ შემთხვევაში, ამ ტიპის მონუმენტალისტიკა პიედესტალის ფეტიშირებას არ დაუშვებს.
უნდა-არ უნდა, მოქანდაკემ, არქიტექტორთან ერთად, უნდა იცეკვოს პა-დე-დე (და-ძმურადვე გაიყოს სახელმწიფო ჯილდოები).
ამგვარ სიტუაციაში ქანდაკება მით უფრო ვერ განაცხადებს პიედესტალთან პროგრამული დაპირისპირების პრეტენზიას.
ვშიშობ, არც პიედესტალის „ავტორს“ ეყოფა რეფლექსია, თავისი ობიექტი წარმოადგინოს როგორც რაღაც მობილური, სკულპტურული არტეფაქტის უბინაობის ნიშანი.
მოკლედ, მონუმენტის (და მონუმენტურობის) ნეგატიური არსებობის გააზრებისათვის არავის სცხელა; და არც ნეიტრალური ცნებების „არა-ლანდშაფტი+არაარქიტექტურა“ რეფლექტირების ყამირია გატეხილი. ამგვარ სიტუაციაში კი არც „კომპლექსურობაზე“ ეგების ლაპარაკი.
„ქანდაკების გაფართოებული ველის“ მოდელი, ვირტუოზულ-პამფლეტური პოსტკრიტიკული დისკურსით რომ აღწერა როზალინდ კრაუსმა, ხომ უსაგნო ფანტაზიის სფეროა.
და საერთოდ, ნაადრევია (და დაგვიანებულიც) ჩვენში გადმონერგვა მერი მისისა თუ რიჩარდ სერას, ჩარლზ სიმონდსისა თუ ჯოელ შაპიროს ოპუსებისა, საიდანაც ერთი ნაბიჯია სტოუნხეჯისა და ტოლტეკების დარბაზთა „ქანდაკებებად“ ლეგიტიმაციამდე.
სანამ ვინმე სნობიზმში დამადანაშაულებდეს, განვაგრძობ:
ქართული საბჭოთა მონუმენტური ერექცია, მამაკაცურ-ფალოსური კულტურისა და საზოგადოდ, კლასიკური ონტოთეოტელეოფალოლოგოფონოცენტრიზმის რელიქტები ლანდშაფტურ ვაგინალიზმში ჩაღრმავების ნებას, ქართული კულტურის რეჟიმიდან გამომდინარე, ალბათ, კიდევ დიდხანს არ დაგვრთავენ.
ახია ჩვენზე!
და კაცმა რომ თქვას, მონუმენტი უნდა „იდგეს“, თანაც – თავის ადგილას…
ყველაფერი დანარჩენი იმპოტენცია ანდა პერვერსიაა.
არა და არ თავდება ეს ტექსტი.
ისე, მართლაც, გაგიჟება, სჯობს, თუ გათავდა… ტექსტის მადანი.
„დედაენის“ ძეგლს პრეცედენტი არ მოეპოვებაო!
არადა, ბაფთიანი მურიებისა და ფისუნიების ძეგლებითაა გადაძეძგილი ევროპა და „დედაენა” რატომ გამორჩათ? გადაჯიშდა ეს ევროპა და ესაა – აღარც დედა ახსოვთ და აღარც – ენა. თუმცა, დასავლეთში არც „მამულისა“ და „სარწმუნოების“ მონუმენტალიზებით მოუკლავთ თავი.
ასე თუ ისე, „დედაენის ძეგლი“ თავისებური „სახლია“ (თავი დავანებოთ უკვე ტრუიზმად ქცეულ, „ენის, როგორც ყოფიერების სახლის“ ჰაიდეგერისეულ მოტივს), თანაც, სახლი, როგორც სოციალური ველი, რომლის რიტუალურ ზღურბლთანაც წელიწადში ერთხელ ეწყობა სხვადასხვა დღესასწაული, შიგადაშიგ – სანქცირებული მიტინგები, სხვა დროს კი – ესაა აგორა, ბაზრის მოედანი, სადაც ერთნი ბინების გაცვლა-გაყიდვით არიან დაკავებულნი, მეორენი ოქრო-ვერცხლით ვაჭრობენ…
სხვათა შორის, უფრო ხალხმრავალ აგორაზე დგას ქნარჩახუტებული აკაკის ძეგლიც – დიდუბეში.
ეს უკვე კარგის მომასწავებელი ნიშანია.
ტოტალიტარული რეჟიმის დროს ხომ მონუმენტი აგორაფობიის „პოლიგონი“ იყო. ვინ გაბედავდა ძეგლთან თუნდაც ჩამოჯდომას. ახლა კი დემოკრატიის ზეობის ხანაა ჩვენში და ძეგლებმაც ასე გადაინაცვლეს ბაზრის მოედნებთან.
რაც შეეხება „დედაენის“ ძეგლს, საჩოთირო სულაც არ უნდა იყოს მისი მონუმენტური გათამაშება, თუნდაც ინსცენირება-ეკვალიბრიზირება.
ბოლოს და ბოლოს, კოტე მარჯანიშვილი იქადდა, სიმონ ხუნდაძის „ქართულ გრამატიკას“ დავდგამო (ეიზენშტეინი კი, დრო რომ გამოენახა, მარქსის „კაპიტალს“ მართლაც გადაიღებდა). ისე, რობერტ სტურუამაც ხომ დადგა სცენაზე „იაკობის სახარება“, ოღონდ „დედა ენა“ თეატრის მეტაენაზე გადათარგმნა და სიმბოლურ ნარატორად კი არ მოგვევლინა, არამედ შეეცადა, „დედა ენის“ „ხმა“ გაეგებინებინა, თუნდაც როგორც ყოფიერების ხმა.
მაინც ჩაუვარდა სპექტაკლი.
მგონი, სულ მიმავიწყდა, რომ სანაპიროზე აღმართული მონუმენტი არა იმდენად „ჩვენი წიგნი, ჩვენი დედა, ჩვენი ენა ქართულის“ ინსცენირებაა, რამდენადაც 56-ის 9 მარტის ტრაგიკული მოვლენების პოლიტკორექტული კამუფლაჟი.
ყოველ შემთხვევაში, Genius loci-ს პრინციპი აქაც დაცულია, ოღონდ ამ Genius-ის ტოპოსს აკონტროლებს არა ფუძის ანგელოზი, არამედ ეშმა, სატანა, ვისი ვირტუალური ძალითაც იპარავენ ბრინჯაოს იას.
ჩემი „საყვარელი“ დიპტიქის დადგმა იმ დროს დაემთხვა, როდესაც ნებისმიერი ნორმატიული სფეროსათვის აქტუალურ კითხვას: „აკრძალულია თუ არა ის, რაც ნებადაურთველია?“ პასუხი გაეცემოდა არა ტოტალიტარულად: „თუკი რაიმე არაა ნებადართული, იგი მით უფრო აკრძალულია“, არამედ, პროტოდემოკრატიულად: „თუკი რაიმე ექსპლიციტურად არაა ნებადართული, არ ნიშნავს, რომ აკრძალულია“.
დაბეჯითებით ვერ ვიტყვი, რომ ჯერ „პატარა გორში“, შემდეგ კი „დიდ თბილისში“ აღმართულმა მონუმენტებმა სანქცირებულობა-არასანქცირებულობის ალტერნატიული ვნებათაღელვის შედეგად იპოვეს მწვანე გზა.
ერთი კი ფაქტია: ჩვენი სოციუმის კოლექტიური ტანი თავისი „სემიოზისით“ იმდენად სქელკანიანი აღმოჩნდა, რომ ოდნავადაც ვერ იგრძნო ხელისუფლების სანქცირებული ინექცია; ანდა, იქნებ, არც არაფერი უჩხვლიტავს და ყოველივე მარტოოდენ ინვენციების ჟინით ატეხილი დეკონსტრუქტორის ჰიპერტექსტუალური ახირებაა და სხვა არაფერი („არცა შიოლა ყოფილა, ყველაფერი მე გამოვიგონე“)?!
კრიტიკა, როგორც ინვესტიცია
ნეტავი, თუ არსებობს ჯანმრთელი ანდა რომ იტყვიან, ჯანსაღად მოაზროვნე მხატვარი, რომელიც დღეს კრიტიკოსისაგან (ყოველ შემთხვევაში, ჩემგან) შექებას მოელის;
თუ არსებობს, გამოვიდეს და მითხრას!
ჭკუათმყოფელი მხატვრისათვის ისიც საკმარისი უნდა იყოს, რომ კრიტიკოსმა მისი ნამუშევარი (და საერთოდ, შემოქმედება) ყურადღების ღირსად, ანუ „საინტერესოდ“ ჩათვალოს.
აბა, როგორ – „ინტერესის გამოჩენა“ პატარა საქმე როდია?!
მწარედ ცდება, ვინც ფიქრობს, თითქოს ჩვენ, „ბატონი კრიტიკოსები“, ყურადღების ინვესტიციებს აგრე იოლად ვფლანგავდეთ და ანგარიშმიუცემლად ვთხზავდეთ, როგორც ჟან რიკარდო იტყოდა, „ბატონ ტექსტებს“…
აი, ამჯერადაც ჩავდე ჩემი „მაღალი ყურადღების ინვესტიცია“ გორულ-თბილისურ დიპტიქში.
და თუ როგორ ამოვიღებ ამ საქმეში ჩადებულ კაპიტალს, ეგ სხვა საქმეა.
ასეა თუ ისე (რბილი გადასვლისათვის ძალიან მოსახერხებელი გამოთქმაა), ჩემი (და არა მხოლოდ ჩემი) პრინციპია ოპერირება არა „კარგისა“ თუ „წარმატებულის“ ცნებებით, არამედ „მნიშვნელადისა“ და „რელევანტურის“ კატეგორიებით.
ჩემს ერთ კოლეგას თუ დავესესხები, არტისტული აქტი გაიგება არა როგორც რაღაც ახლის შექმნა, არამედ თვით ცხოვრების ამოუწურავ შესაძლებლობათა არჩევანი; მით უფრო, რომ სარტრისა არ იყოს, ნებისმიერი არჩევანი არტისტულ აქტად შეიძლება იქნეს გაგებული და, ამდენადვე, ნებისმიერი არჩევანი მართებულია.
წარუმატებელი არჩევანი ელემენტარულად, არ არსებობს;
და ესაა contradictio in adjecto.
მოკლედ, კრიტიკოსი დღეს იძულებული ხდება, აღიაროს, რომ მხატვარმა მუდამ უწყის, რას აკეთებს (ვითომ?).
და ამიტომაც, თუკი ჩვენს დეტაბუიზირებულსა და ყოველმხრივ ნებადართულ ხელოვნებაში რაიმე ტაბუირებულია, ეს უკვე წარუმატებლობას ნიშნავს.
ასე რომ, გამოთქმა – „ამ მხატვარს, უბრალოდ, არ გამოუვიდა“, თამაშის წესებს არ შეესატყვისება; და კრიტიკოსიც იძულებული ხდება, მიიჩნიოს, რომ „სწორედ ასეთი იყო მხატვრის ჩანაფიქრი“ (მაგ. „ყველა გმირი საკუთარი რწმენის ლომზე ზის“), ოღონდ, ეგაა, კრიტიკოსს მოეჩვენა ეს სლოგანი არასაკმარისად საინტერესოდ.
ამის შემდეგ მხატვარი, ბუნებრივია, კრიტიკოსს დაადანაშაულებს უყურადღებობაში – ანუ არასაკმარისი „ინვესტიციის ჩადებაში“.
მაგრამ, იმ დროს, როდესაც კეთდებოდა „ჩემი დიპტიქი“, საბჭოური კულტურული პოლიტიკა და პოლიტიკური კულტურა უკვე აღარ მუშაობდა ძველი, სტალინური რეჟიმით: „ტერორისტული ნატურალიზმი“ (ხელოვნებაში) და „ნატურალისტური ტერორიზმი“ (პოლიტიკაში).
მიუხედავად ამისა, კულტურას (და არა ხელოვნებას) ტაბუთა მძიმე ხუნდები ედო; და ეს არცაა გასაკვირი. ბოლოს და ბოლოს, კულტურა ხომ ტაბუთა სისტემაა?! ამგვარ ხუნდებზე დღემდე თხზავენ ავტომითებს ხუნდაძეები…
აი, ამგვარი ტაბუიზირებულობის ფსიქოზის ფონზეც აღიქმება „ზეკაცურ პარადიგმებად“ მონათლული მონუმენტები „მნიშვნელოვნად“ და „რელევანტურად“.
მაშასადამე, ეს მონუმენტები წარმატებულად შეიძლება ჩაითვალოს იმდენად, რამდენადაც ისინი გაკეთდა (ვერიდები სიტყვას – „შეიქმნა“) და დაიდგა ტაბუიზირებულობის (თუნდაც, ფლუგერული ტაბუიზირებულობის) სიტუაციაში.
თუმცა, ესეცაა: ტაბუირებულობა-დეტაბუირებულობის ბინომი ამ შემთხვევაში, ისევ და ისევ, იმ პენიპეური პერფორმანსის ნაწილია, რომელსაც ახლა მე ვუტარებ ამ დიპტიქს.
ეს ტექსტი, დიახაც, პერფორმანსი უფროა; უფრო ზუსტად – არ ვიცი, მჭირდება კი ეს „ექსჰიბიციონიზმი”?!
ამ ტიპის ესსეს, ცხადია, წინასწარი, მოსამზადებელი სამუშაოები უძღვის, მაგრამ ყოველივე ეს ტექსტში საგულდაგულოდ იმალება. ყველაფერი ისე უნდა (თუ მინდა) გამოიყურებოდეს, თითქოს ყველაფერი სწორედ ახლა, ამ წუთში იბადება თავში და შავი ნაწერის გარეშე ითხზვება.
ასეთი ტექსტი პერფორმატიულად (ა)იგება, როგორც ზეპირი სიტყვა და ერთგვარი რისკ-ფაქტორითაც ხასიათდება – ამგვარი „ბედის მონახევრე ცდა“ (essai) შეიძლება, მარცხითაც დასრულდეს.
ამგვარი მარცხი გამოცდილი ავანტიურისტის ნაწერში გამორიცხული უნდა იყოს, მაგრამ, რა იცი, ეშმაკს არ სძინავს!
ასეა თუ ისე (ისევ „ასეა თუ ისე“?!), სხვა გზა არ მაქვს, უნდა განვაგრძო და შევეცდები, დავამრგვალო კიდეც ეს ესსე, ანუ პოსტკრიტიკული „საცირკო“ ტრიუკი, ანთუ ჰეფენინგი, თუგინდ – შოუ…
დიახ, შოუ; დღეს ხომ ნებისმიერ საქმეში წარმატების გარანტი მისი შოუ-რეპრეზენტაციაა; გაშოუებაა!
და მეც ამგვარი შოუს დადგმას ვცდილობ, ოღონდ ბიზნესისა კი რა მოგახსენოთ?!
ცოდნა ძალაა?!
„ცოდნა ძალაა“… ბავშვმაც კი იცის, რომ ეს გამოთქმა ფრენსის ბეკონს ეკუთვნის და სავსებით კონკრეტულ იმპლიკაციას გულისხმობს.
გაივლის ხანი და დასავლური, კერძოდ, ფრანგული ფილოსოფიის შედარებით უახლესი თაობა, ე.წ. „ახალი ფილოსოფოსები“ (კ. ჟამბე, გ. ლიარდო, ა. გლუკსმანი, ბ. ლევი…), გონების არა მხოლოდ ბეკონისეულ, არამედ მთელ კლასიკურ ფილოსოფიურ დეფინიციას დაუპირისპირდებიან.
ამ მხრივ მათი წინამორბედები არიან ჩემი საყვარელი „ფრანკფურტელები“, სახელდობრ: მ. ჰორკჰაიმერი და თ. ადორნო.
მეორე მსოფლიო ომი მათ მთლიანად გადააბრალეს იმას, რომ „ცოდნა ძალაა“; ოღონდ ძალა – არა განმათავისუფლებელი, არამედ დამმონებელი ადამიანისა.
„ცოდნა ძალაა“.
ამ დევიზს ჩაენაცვლა გლუკსმანისეული „იცოდე, ნიშნავს იბატონო“, რომელსაც ხშირ-ხშირად იმეორებს (რა უჭირს, გაიმეოროს!) თავის წიგნში, სიმპტომატური სათაურით – „ბატონი მოაზროვნეები“.
ეს დევიზი ერთდროულად პრეამბულაცაა და რეზიუმეც პროექტისა, ბუნებისა და სოციუმის დაუფლებას რომ გულისხმობს: ვინც ფლობს ცოდნას, ის ბატონობს; ვინც არ ფლობს ცოდნას, ის ემორჩილება (რა კარგია!).
„ბატონს“ ვირტუალური მეწყვილეც ჰყავს – მონა, ანუ უფრო რბილად – მორჩილი.
ჰეგელისამებრ, ბატონს, მონისა და ამ უკანასკნელის მიერ გაწეული სამსახურის სახით, თვალწინ უდგას თავისივე ერთეული თავისთვის–მყოფობის დიდმნიშვნელოვნება, უშუალო თავისთვის-მყოფობის მოხსნით რომ მიიღწევა და სხვაში ხდება.
სწორედ ეს „სხვაა“ მონა, თავისი ერთეული და საკუთარი ნება რომ უქარწყლდება.
ერთსაც გავიხსენებ: „ბატონური“ და „მონური“ ცნობიერების ორი პოლუსით აღინიშნება.
პირველი მათგანი ისევ და ისევ ჰეგელისაა, რომელსაც სწამდა, რომ წინააღმდეგობა „ბატონსა“ და „მონას“ შორის ისტორიული პროცესის მსვლელობის კვალობაზე მოიხსნება დღის წესრიგიდან; მეორე კი – სარტრისა, რომელსაც პირიქით, ერთი ადამიანის მიერ მეორის დამონება გარდუვალობად მიაჩნდა.
თავი დავანებოთ „ბატონობა-მონობის“ ბინომს და ისევ გლუკსმანის თეზისი მოვიხმოთ: „ცოდნას მივყავართ არა სასიცოცხლო, არამედ სამკვდრო ბრძოლისკენ“, რაც იმას უნდა ნიშნავდეს, რომ ცოდნის შეძენა მიმართულია გაბატონებისკენ, გაბატონება გულისხმობს ვიღაცის დამონებას, დამონება კი სიკვდილს მოასწავებს;
და მონაც ხომ სიკვდილის სიმბოლოა?!
მთელი პარადოქსი, იმავე სტალინური ტერორისა, ის იყო, რომ ცხონებული ალექსანდრ პიატიგორსკისა არ იყოს, მხოლოდ სრულ ისტორიულ იდიოტებს არ სურთ, გაიგონ, რომ საბჭოთა ადამიანები, ეს უბადრუკი მონები, მზად იყვნენ ყოფილიყვნენ რეპრესირებულნი, ყოფილიყვნენ განადგურებულნი, ყოფილიყვნენ მოკვდინებულნი…
„სოვოკები“ ყოველივე ამისთვის მართლაცდა მზად იყვნენ!
„L’homme-კაცი“ ე.წ. „გამარჯვების მონუმენტია“.
გამარჯვებულის პერსონიფიკაციას მისი პროტაგონისტი „დიადი ჭაბუკი“ წარმოადგენს, მაგრამ გამარჯვება, ვისაც არ უნდა მიეკუთვნოს „ის“ და გამარჯვებული, ვინც არ უნდა იყოს იგი, თავისთავად გულისხმობს „ვიღაცის“ დამარცხებას.
დამარცხებული კი უნდა დამონდეს!
სხვათა შორის, „L’homme-კაცი“ 9 მაისს გაიხსნა – გამარჯვების დღეს.
რაო, არ უნდა გახსნილიყო?!
არა, საერთოდ, უნდა გახსნილიყო, მაგრამ, არა – 9 მაისს.
არადა, 9 მაისი არ არის „გამარჯვების დღე“ (რაო?!).
შემიძლია, დავიმოწმო მიხაილ რიკლინი, რომელსაც, რბილად რომ ვთქვა, არ მოსწონს ის ამბავი, რომ სტალინმა გერმანული „მხარე“ აიძულა, ხელმეორედ მოეწერათ ხელი კაპიტულაციაზე.
მართლაც და, ხომ არ გვავიწყდება, რომ თავდაპირველად „ნემენცებმა“ კაპიტულაციას ხელი სეპარატისტულად მოაწერეს იმედგაცრუებულ დასავლელ მეკავშირეებთან ერთად… რუსების გარეშე.
და ამიტომაცაა, რომ 9 მაისის გამარჯვების დღესასწაული ფიქციად უნდა ჩაითვალოს.
დიახაც, ისტორიული სამართლიანობა მოითხოვს, გაუქმდეს 9 მაისი, როგორც „გამარჯვების დღე“; და საერთოდ, ამიერიდან „გამარჯვებისა“ თუ „შინმოუსვლელის“ (თუნდაც ისეთი „შინმოუსვლელის“, როგორიც სტალინი იყო) ყველა ძეგლს ყადაღა დაედოს.
ეს პროცესი ვაკის პარკის „დაჩეხილი რაინდების“ ძეგლების დამხობით დაიწყო.
ისე, რა შუაშია კულტურისა და დასვენების პარკი და უსახელო ჯარისკაცების სამარე?
რად არ ითვალისწინებენ „ადგილის გენიას“ „ადგილობრივი გენიოსები“?
L’homme–დან ბავშვამდე
რად მიყვარს, ნეტავ, სულ კონფლიქტები. ანდა, უფალმა რატომ ინება, ჩემი კონსტიტუციაც სამი პარაგრაფისგან რომ შემდგარიყო:
– კონფლიქტი საკუთარ თავთან;
– კონფლიქტი სხვასთან;
– კონფლიქტი სამყაროსთან.
უბედური კაცი ვარ! ჩემში, როგორც „ნამდვილ ადამიანში“, თანაბრადაა მოცემული, ერთი მხრივ, უსასრულო ბედნიერებისაკენ, ხოლო მეორე მხრივ – უსასრულო უბედურებისაკენ სწრაფვის ინსტინქტი.
ადამიანი – სამყარო – თავისუფლება – ამ სამი კომპონენტის მიმართებათა კონტექსტი განმარტავს ადამიანური ბედნიერების იდეას.
ადამიანის უსასრულო უბედურების საფუძველი ხსენებული ტრიადის თანაფარდობაში გამოვლენილი დისონანსია.
აი, ახალი დროის ისტორიოსოფიური ბედისწერა, სხვა „ნამდვილი ადამიანების“ მსგავსად, მეც რომ დამებედა.
კონფლიქტის შედეგი ტანჯვაა.
ჩემ მიერ (ი)ლუსტრირებულ „დიპტიქშიც“ მინდა, ამოვიკითხო ეს იმპლიციტური ტანჯვა.
ადამიანური არსებობა, როგორც სიცოცხლე, სიცოცხლე, როგორც ლტოლვა, ლტოლვა, როგორც ტანჯვა.
ერთ დროს ძალიანაც მომწონდა კარლ მილესის „პეგასი“.
ჯეკობ ეპსტაინის „მარიამი და იესოც“ სულ პირზე მეკერა…
პირველი, როგორც მარადი მხედრის სრბოლის მეტაფორა, მეორე კი, როგორც მომავალი მაცხოვრის უდრტვინველ ლტოლვაში გამჟღავნებული ჯვარცმის ანტიციპაციური პლასტიკური რეფლექსია.
როგორც მილესის, ისე ეპსტაინის კომპოზიციათა პროტაგონისტი ბავშვია; და ძალიან მინდა, ჩემ მიერ დეკონსტრუირებული დიპტიქის საზიარო პროტაგონისტიც ბავშვი იყოს.
ბოლოს და ბოლოს, რატომ „დიპტიქისა“?
რატომ, ჩემო ბატონო და (მეცა მყავს „ბატონი“?), ლომი და ბავშვი (ბავშვმაც კი იცის!), ნიცშეანურად, ერთი იდეის ორი ჰიპოსტასია.
ისინი მხოლოდ პლასტიკური მეტაფორები კი არა, ადამიანის ზეადამიანური თვითდადგინების იერარქიული გან-ვითარებისა და ტრანსმუტაციის სიმბოლოებიცაა (ძალიან დავდინჯდი, არა?!).
ლომი ხომ ახალი ღირებულებებისაკენ გზის გაკაფვის სიმბოლოა; მაგრამ ნგრევის დიონისური პათოსით შეპყრობილს ამგვარი ღირებულებების დამკვიდრება რომ აღარ ძალუძს?!
ღირებულებათა დამკვიდრების ძალა ბავშვია. აი, სიმბოლო ახალი დასაწყისისა, სრბოლისა, მოძრაობისა…
„ბავშვის“ ნებელობითი კოდია – „მე მსურს“, რაც მისი შინაგანი „უნდას“ გაცხადებაცაა.
ესაა „ბავშვის“ ერთადერთი სავალდებულო ნორმა; ყოველგვარი სხვა ღირებულებრივი ვალდებულება მისთვის უცხოა და მიუღებელი.
მოკლედ, ბავშვი სულის ყველაზე აღმატებული ფორმაა, სულის მარადიული სრულქმნის იდეალი და ადამიანის უმაღლესი იდეა….
ბავშვი თამაშია, თამაში კი შემოქმედების სიმბოლოა (ესეც იცის „ბავშვმა“?!) – თუმცა, „დედა ენის“ ბავშვი უკვე აღარ თამაშობს, ამ ასაკიდან გამოსულია; სამაგიეროდ, მე მომიწია თამაში ამ „ბავშვით“?!
ჩემი თამაში მთავრდება… თამაში, რომლის შედეგადაც ორი „სერიოზული“ მონუმენტისაგან პოლიტიკურ-მონუმენტური შოუ გამომივიდა.
ყოველ შემთხვევაში, ხელახლა მომიხდა ამ ორი აწ უკვე დემორალიზებული ძეგლის გადანათვლა და მათი „დიპტიქად“ ლეგიტიმაცია;
„დიპტიქად“, რომლის სათაურიც ამიერიდან ასეთია: „ლომიდან, იგივე L’homme-კაციდან ბავშვამდე“.
როგორც როლან ბარტი იტყოდა, „C’est ca…“, ანუ ქართული ბესტსელერის აბრაგი პროტაგონისტის სიტყვებით – „ასეა ეს“!
იხილეთ დასაწყისი
