ერთიანობა და დანაწილება (მო)ჩვენებითობაში
III
„ქვეყანაში ფილოსოფიის ფრონტზე, ახალი, მაცოცხლებელი პოლემიკა ვითარდება, რომელიც „ორად გაყოფილი ერთის“ და „ერთში შერწყმული ორის“ კონცეპტებს შეეხება. ეს დებატი დიალექტიკური მატერიალიზმის მომხრეებსა და მოწინააღმდეგეებს შორის ბრძოლაა, იგი სამყაროს ორ, პროლეტარულ და ბურჟუაზიულ კონცეფციებს შორის ბრძოლაა. ისინი, რომლებიც მხარს უჭერენ „ორად გაყოფილი ერთის“ კონცეპტს, როგორც საგანთა ფუნდამენტურ კანონს, დიალექტიკური მატერიალიზმის მხარეს დგანან. ისინი, რომლებიც ასეთ კანონად „ერთში შერწყმულ ორს“ აცხადებენ, დიალექტიკური მატერიალიზმის წინააღმდეგ არიან. ორივე მხარემ ერთმანეთს შორის დემარკაციის მკაფიო ხაზი გაავლო, მათი არგუმენტები ერთმანეთს დიამეტრალურად უპირისპირდება. ეს პოლემიკა იდეოლოგიურ სიბრტყეზე აისახავს კლასთა ბრძოლის სიმწვავესა და სირთულეს, რომელიც ჩინეთსა და მთელს მსოფლიოში მნიშვნელობს.
პეკინის წითელი დროშა, 1964 წლის 21 სექტემბერი.
54. სპექტაკლი, როგორც მოდერნული საზოგადოება, ერთდროულად ერთიანიცაა და დაყოფილიც. მოდერნული საზოგადოების მსგავსად, სპექტაკლი თავის ერთიანობას გახლეჩილობაზე [déchirement] აგებს. თუმცა წინააღმდეგობრიობა, როგორც კი იგი ჩნდება სპექტაკლში, თავის მხრივ მისსავე ამობრუნებულ საზრისს აწყდება. შედეგად, ნაჩვენები დანაწილება ერთიანდება, ხოლო ნაჩვენები ერთიანობა ნაწილდება.
55. ძალაუფლებათა ბრძოლა, რომელიც ერთი და იმავე სოციოეკონომიკური სისტემის მართვის მიზნითაა კონსტიტუირებული, ოფიციალურ წინააღმდეგობრიობად განიშლება [se déploie] მაშინ, როცა სინამდვილეში იგი რეალურ ერთიანობას ეკუთვნის. ეს ასეა, როგორც გლობალური მასშტაბით, ასევე ყოველი ერის შიგნითაც.
56. განცალკევებული ძალაუფლების ურთიერთმოქიშპე ფორმების სპექტაკლისებურად ყალბი ბრძოლები ამავდროულად რეალობაცაა, იმდენად, რამდენადაც ისინი სისტემის უთანასწორო და კონფლიქტურ განვითარებას თარგმნიან, ააქტიურებენ კლასთა ფარდობითად წინააღმდეგობრივ ინტერესებს ან კლასთა ქვედანაწევრებებს, რომლებიც თავის მხრივ, აღიარებენ სისტემას და თავს ამ სისტემის ძალაუფლებაშივე მონაწილეებად განიმარტავენ. ისევე, როგორც ცალკეულ პრიორიტეტებს შორის კონფრონტაცია განსაზღვრავს მოწინავე ეკონომიკების განვითარებას, სახელმწიფო ბიუროკრატიით ეკონომიკის ტოტალიტარული მართვა და აქვე იმ ქვეყნების მდგომარეობაც, რომლებიც კოლონიზებისა და ნახევრად კოლონიზების სფეროში არიან გამომწყვდეულები, წარმოებისა და ძალაუფლების მოდალობებში საგულისხმო განსაკუთრებულობებით არიან განპირობებული. ამ ტიპის სხვადასხვაობით ოპოზიციებს სპექტაკლში თვითჩენა, ერთმანეთისგან აბსოლუტურად გარჩევადი საზოგადოებრივი ფორმების მსგავსად სრულიად განსხვავებული კრიტერიუმებით შეუძლიათ. თუმცა, მათივე ცალკეული სექტორების ქმედითი სინამდვილის მიხედვით, მათი განსაკუთრებულობის ჭეშმარიტება იმ უნივერსალურ სისტემაში ძევს, რომელიც მათვე შეიცავს. კაპიტალიზმის სახით ისინი იმ უნიკალურ მოძრაობას ეკუთვნიან, რომელმაც მთელი პლანეტა თავის ველად აქცია.
57. საზოგადოება, რომელიც სპექტაკლს ყველგან თან დაატარებს, განუვითარებელ რეგიონებზე მხოლოდ ეკონომიკური ჰეგემონიის გზით არ ბატონობს. იგი მათზე სპექტაკლის საზოგადოებადაც ბატონობს. იქ, სადაც მატერიალური ბაზისი ჯერ კიდევ არ არსებობს, მოდერნული საზოგადოება სპექტაკლისებურად უკვე შეჭრილა (ყოველი კონტინენტის) სოციალურ ზედაპირზე. იგი განსაზღვრავს მმართველი კლასის პროგრამას და სათავეში უდგას მის კონსტიტუციას. ისევე, როგორც ფსევდოსაქონლებს წარმოადგენს სანატრელ ობიექტებად, ადგილობრივ რევოლუციონერებსაც იგი რევოლუციის ყალბი მოდელებით ამარაგებს. ბიუროკრატიული ძალაუფლების საკუთრივი სპექტაკლი, რომელსაც რამდენიმე ინდუსტრიული ქვეყანა განაგებს, სწორედ რომ ტოტალური სპექტაკლის ნაწილია, როგორც ამ უკანასკნელის ზოგადი ფსევდოუარყოფა და მხარდაჭერა. თუკი სპექტაკლი, დანახული მისსავე სხვადასხვაობით ლოკალიზაციებში, სოციალური მეტყველებისა და ადმინისტრაციის ტოტალიტარულ თავისებურებებს ათვალსაჩინოებს [montre à l’évidence], ამით იგი სისტემის გლობალური ფუნქციონირების დონეზე, სპექტაკლისებურ ამოცანათა მსოფლიო დანაწილებაშია განზავებული.
58. სპექტაკლისებურ ამოცანათა დანაწილება, რომელიც არსებული წესრიგის ზოგადობას ინარჩუნებს, უმთავრესად მისივე განვითარების დომინანტურ პოლუსს ინახავს. სპექტაკლის ფესვები სიჭარბედ ქცეული ეკონომიკის ნიადაგშია საძიებელი; ამ ნიადაგიდანვე მწიფდებიან ის ნაყოფები, რომლებიც საბოლოო ანგარიშით, ავტარკიული პრეტენზიის მქონე ადგილობრივი სპექტაკლის იდეოლოგიურ-პოლიციური დამცავი ბარიერების მიუხედავად, სპექტაკლისებურ ბაზარზე ბატონობენ.
59. ბანალიზაციის მოძრაობა, რომელიც სპექტაკლის მოციმციმე გადახრების ქვეშ მოდერნულ საზოგადოებაზე გლობალურად დომინირებს, ამავდროულად ყველა იმ წერტილზეც ბატონობს, რომელზედაც საქონელთა განვითარებულ მოხმარებას ასარჩევი როლები და ობიექტები (მო)ჩვენებითობაში გაუმრავლებია. რელიგიისა და ოჯახის გადმონაშთებს, რომლებიც კლასობრივი ძალაუფლებისა და შესაბამისად, გაბატონებული კლასის მიერ უზრუნველყოფილი მორალური რეპრესირების მოწინავე ფორმებად რჩებიან, შეუძლიათ რომ იგივეობით შეუერთდნენ ამ სამყაროული ზენეტარების [la jouissance de ce monde] მეტისმეტ ჰოყოფას, ესე იგი, შეუერთდნენ სამყაროს, რომელიც უბრალოდ წარმოებულია, როგორც რეპრესიის საკუთარ თავშივე შემცველი ფსევდოზენეტარება. ყოველივე არსებულის ამაღლებული გრძნობით მიღება, ასევე შეიძლება რომ იგივეობად შეერწყას წმინდად სპექტაკლისებურ ამბოხს; ასეთი მოცემულობა იმ უბრალო ფაქტს თარგმნის, რომ თვითონ უკმაყოფილება იქცა საქონლად იმ წამიდან, როდესაც ეკონომიკურმა სიჭარბემ მოახერხა და საკუთარი წარმოება ამგვარი ნედლი მასალის მოპყრობამდე განავრცო.
60. საკუთარ თავში შესაძლებელი როლის გამოსახულებითი კონცენტრაციით, ვარსკვლავი [la vedette], მცხოვრები ადამიანის ეს სპექტაკლისებური რეპრეზენტაცია, ბანალურობას კონცენტრირებს. ვარსკვლავის მდგომარეობა (მო)ჩვენებითობაში ნაცხოვრების სპეციალიზაციაა, იგი სიღრმის გარეშე დარჩენილ (მო)ჩვენებით სიცოცხლესთან გაიგივების ობიექტია, რომელმაც ქმედითად ნაცხოვრები ნაყოფიერი სპეციალიზაციების დანაწევრება რამენაირად უნდა აანაზღაუროს. ვარსკვლავები სიცოცხლის სხვადასხვა სტილთა, საზოგადოების გაგების სტილთა წარმოდგენისთვის, გლობალურად საკუთარი თავის თავისუფლად გამოხატვისთვის არსებობენ. ისინი სოციალური შრომის მიუწვდომელ შედეგს განასახიერებენ, ისინი ამ შრომის ნარჩენების მაგიურ გადამისამართებას, როგორც მიზანს ისე იმიტირებენ. ძალაუფლება და არდადეგები, გადაწყვეტილება და მოხმარება, დასაწყისში თუ ბოლოში შეუკითხავ პროცესად [processus indiscuté] არსებობს. იქ სამთავრობო ძალაუფლებაა ის, რაც ფსევდოვარსკვლავად პერსონალიზდება. აქ კი, მოხმარების ვარსკვლავია ის, ვინც მხარდაჭერილია, როგორც ნაცხოვრების ფსევდოძალაუფლება. მაგრამ ვინაიდან ვარსკვლავის ამგვარი ქმედითობები არ წარმოადგენენ ნამდვილად გლობალურ მოვლენებს, შესაბამისად ისინი არც ერთმანეთისგან სხვადასხვაობენ [ne sont pas variées].
61. სცენაზე სპექტაკლის აგენტად მოპატიჟებული ვარსკვლავი ინდივიდის საპირისპიროა. იგი როგორც საკუთარ თავში, ასევე აშკარად ნებისმიერ სხვაშიც ინდივიდუალურის მტერია. სპექტაკლში, როგორც იდენტიფიკაციის მოდელში გავლით, მას ყველა ავტონომიური თვისება იმ მიზნით დაუგმია, რომ საგანთა მიმდინარეობაში, მორჩილების ზოგად კანონთან თვითიგივდებოდეს. მოხმარების ვარსკვლავი, გარეგნულად არის რა პიროვნულის განსხვავებულ ტიპთა რეპრეზენტაცია, ყოველ ამ ტიპს წარმოაჩენს, როგორც მოხმარების მთლიანობაზე თანასწორი წვდომის მქონეს, როგორც იქ თითქოსდა ბედნიერებით მოცულს. გადაწყვეტილების ვარსკვლავმა ადამიანურ თვისებებად აღიარებულ მარაგს სრულად უნდა მისდიოს. ამგვარად, ვარსკვლავებს შორის ოფიციალურად მოქმედი სხვადასხვაობითი განშტოებები [les divergences], ოფიციალური მსგავსებითაა გაუქმებული, რაც თავის მხრივ, ყველაფერში მათი სრულყოფილების წანამძღვარიცაა. ხრუშჩოვი გენერლად, რომელსაც კურსკის ბრძოლის ბედი უნდა გადაეწყვიტა, ამ ბრძოლის ველზე კი არ იქცა, არამედ ბრძოლის მე-20 წლისთავზე, მაშინ, როცა იგი უკვე სახელმწიფოს მეთაურობდა. კენედი ორატორად რჩებოდა მაშინაც კი, როცა მის საფლავზე სახოტბო სიტყვას წარმოთქვამდნენ, ვინაიდან თეოდორ სორენსენი კვლავაც იმ სტილით აგრძელებდა მისი მემკვიდრისთვის წარმოსათქმელი სიტყვების წერას, რომელიც გარდასულისთვის იყო ასე ჩვეული. სათაყვანებელი ადამიანები, რომლებშიც სისტემა პერსონიფიცირდება, კარგად ცნობილები ხდებიან არა იმად ყოფნით, რაც ისინი სინამდვილეში არიან. ისინი დიდებულ ადამიანებად ყველაზე ნაკლებ ინდივიდუალური სიცოცხლის რეალობის ქვეშ ჩასვლით იქცნენ, და ეს ყველამ იცის.
62. სპექტაკლისებურ სიუხვეში გაკეთებული ყალბი არჩევანი, არჩევანი, რომელიც შეჯიბრებითი და სოლიდარული სპექტაკლების ურთიერთშეპირისპირებაში მყოფობს (იმ როლების, მეტწილად ობიექტების მიერ აღნიშნულისა და ნატარების ერთმანეთთან შეპირისპირების მსგავსად, რომლებიც ერთდროულად ექსკლუზიურიცაა და ურთიერთგადამფარავიც), ფანტომურ თვისებათა იმ ბრძოლაში ვითარდება, რომელიც წინასწარვე განწირულია იმისთვის, რომ რაოდენობრივ ტრივიალურობას შეჭიდულობის ვნებას ანიჭებდეს. არქაული ყალბი ოპოზიციები ამ გზით იბადებიან ხელახლა, რეგიონალიზმები და რასიზმები მოხმარებაში იერარქიულ-ვულგარული ადგილების ფანტასტიკურ ონტოლოგიურ აღმატებულობად გარდაქმნის მნიშვნელობით იტვირთებიან. ამგვარად იცვლის კომპოზიციას სამარცხვინო კონფრონტაციის უწყვეტი სერია, რომელიც შეჯიბრებითი სპორტიდან დაწყებული არჩევნებით დამთავრებული, ყველაფერში ქვესალაღობო [sous-ludique] ინტერესს უყრის თავს. ყველგან, სადაც ჭარბი მოხმარება იკიდებს ფეხს, უმთავრესი სპექტაკლისებური ოპოზიცია ახალგაზრდებსა და ზრდასრულებს შორის ყალბი როლების წინა პლანზეა წამოწეული. ვინაიდან აღარსად არსებობს საკუთარი სიცოცხლის განმგებელი ზრდასრული, ისევე, როგორც აღარ არსებობს ახალგაზრდობა, როგორც ცვალებადობა იმისა, რაც არის; ცვლილება აღარაა იმ ადამიანების საკუთრივობა, რომლებიც დღეს ახალგაზრდებად იწოდებიან; ცვლილებას მათ ნაცვლად ეკონომიკური სისტემა, კაპიტალიზმის დინამიზმი ახორციელებს. ამ სისტემაში ნივთები ბატონობენ და ახალგაზრდობენ; ამ სისტემაში ნივთები ედევნებიან და ანაცვლებენ ერთმანეთს.
63. სიღატაკის ერთიანობაა ის, რაც სპექტაკლისებური ოპოზიციების ქვეშ იმალება. თუკი ერთი და იმავე გაუცხოების სხვადასხვა ფორმები ერთმანეთს ტოტალური არჩევანის ნიღაბქვეშ ებრძვიან, ეს ასეა იმიტომ, რომ ყოველი მათგანი რეალურად ჩახშობილ წინააღმდეგობებზეა დაშენებული. სიღატაკის ცალკეული ფაზის უკუგდებულ ან შენარჩუნებულ საჭიროებებთან შესაბამისობით, სპექტაკლი კონცენტრირებული ან გაბნეული ფორმის ქვეშ არსებობს. ორივე შემთხვევაში იგი ოდენ იმ ბედნიერი გაერთიანების გამოსახულებაა, რომელიც უბედურების მშვიდ ცენტრში, ოხვრითა [désolation] და ძრწოლითაა [épouvante] გარშემორტყმული.
64. კონცენტრირებული სპექტაკლი არსებითად ბიუროკრატიულ კაპიტალიზმს ეკუთვნის, თუმცა კი, როგორც სახელმწიფოებრივი ძალაუფლების ტექნიკა შესაძლოა, რომ იმპორტირებულ იქნას ჩამორჩენილ შერეულ ეკონომიკებში, ან კიდევ კრიზისების ცალკეული შემთხვევების დროს განვითარებულ კაპიტალიზმშიც. ბიუროკრატიული საკუთრება სინამდვილეში თვითონვეა კონცენტრირებული, იმ აზრით, რომ ინდივიდუალური ბიუროკრატის გლობალური ეკონომიკის მფლობელობასთან ურთიერთობა ბიუროკრატიული კომუნიტეტით [la communauté], ამ კომუნიტეტის წევრობითაა გაშუალებული. ამას გარდა, ნაკლებად განვითარებული სასაქონლო წარმოებაც კონცენტრირებული ფორმითაა წარმოდგენილი; ბიუროკრატიის მიერ დაკავებული საქონელი სრულად შეერთებული სოციალური შრომაა, ხოლო ის, რასაც იგი საზოგადოებას ჰყიდის, გადარჩენის მთლიანობაა. ბიუროკრატიული ეკონომიკის დიქტატურას არ შეუძლია, რომ ექსპლუატირებულ მასებს არჩევანის რამენაირად შესამჩნევი მარაგი დაუტოვოს, ვინაიდან ბიუროკრატიამ ყველაფერი თავისით უნდა აირჩიოს და ამდენად, ყველა სხვა გარეგანი არჩევანიც, შეეხება იგი საკვებს თუ მუსიკას, ყოველთვის უკვე მისივე სრული განადგურების არჩევნად ისახება. ასეთ დიქტატურას პერმანენტული ძალადობა უნდა ახლდეს თან. ამგვარ სპექტაკლში სიკეთის თავსმოხვეული გამოსახულება, ერთად კრებს ყველაფერ იმას, რაც ოფიციალურად არსებობს და რაც, როგორც წესი ერთ ადამიანშია კონცენტრირებული, იმაში, ვინც ამ ტოტალიტარული გადაჯაჭვულობის [cohésion totalitaire] გარანტია. ამ აბსოლუტურ ვარსკვლავთან თითოეული ან ჯადოსნურად უნდა იგივდებოდეს, ან კიდევ ქრებოდეს. არმოხმარების ოსტატად მყოფი, იგი იმ აბსოლუტური ექსპლუატაციის თანმხვედრი საზრისის გმირული გამოსახულებაცაა, რომელიც სინამდვილეში სხვა არაფერია, თუ არა საშინელებებით დაჩქარებული პირველადი დაგროვება. თუკი ყოველმა ჩინელმა მაო უნდა შეისწავლოს და ამდენად, იქცეს კიდეც მაოდ, ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ იგი არ იყოს რაიმე სხვა. იქ, სადაც კონცენტრირებული სპექტაკლი ბატონობს, იქვე დომინირებს პოლიციაც.
65. გაბნეული სპექტაკლი თან ახლავს საქონელთა სიუხვესა და მოდერნული კაპიტალიზმის უშფოთველ განვითარებას. აქ ყოველი ცალკე აღებული საქონელი ობიექტთა მთლიანობის წარმოებითი სიდიადის სახელითაა გამართლებული, რომლის აპოლოგეტური ცნობარიც სპექტაკლია. შეურიგებელი მოთხოვნები იმ სცენას ექაჩებიან, რომელიც ჭარბი ეკონომიკის გაერთიანებულ სპექტაკლს ეკუთვნის; განსხვავებული ვარსკვლავთ-საქონლები თანადროულობაში მხარს უჭერენ საზოგადოების განკარგვის [d’aménagement de la société] წინააღმდეგობრივ პროექტებს, სადაც მაგალითად, ავტომობილთა სპექტაკლს სრულყოფილი ცირკულაცია სურს, იმგვარი, რომელიც ძველ ქალაქებს სპობს, და ეს მაშინ, როცა თვითონ ქალაქის სპექტაკლი კვარტალ-მუზეუმებს მოითხოვს. შესაბამისად, უკვე პრობლემად ქცეული კმაყოფილება, რომელიც მიჩნეულია, რომ კრებითობის მოხმარებას ეკუთვნის, დაუყოვნებლივ ყალბდება, ვინაიდან ნამდვილ მომხმარებელს მხოლოდ პირდაპირ შეუძლია სასაქონლო ბედნიერების თანმიმდევრულ ფრაგმენტებთან შეხება, ფრაგმენტებთან, რომლებშიც აშკარაა, რომ კრებითობაზე მიწერილი თვისება არასდროს ესწრება.
66. ყოველი განსაზღვრული საქონელი თავისთვის იბრძვის; არ შეუძლია რა სხვების ცნობა, იგი ცდილობს რომ ყველგან, თითქოს, როგორც ერთადერთი ისე დამკვიდრდეს. შემდეგ უკვე სპექტაკლი კონფრონტაციის იმ ეპიკურ სიმღერად იქცევა, რომლის დაცემაც არცერთ ილუზიას არ ძალუძს რომ დააბოლოოს. სპექტაკლი არ უმღერის ადამიანებსა და მათ შეიარაღებას, იგი მათ საქონელსა და ვნებებს ასხამს ხოტბას. ამ თვალდაშრეტილ ბრძოლაშია, რომ ყოველი საქონელი მისივე ვნების კვალად არაცნობიერად რაღაც უფრო მეტად ამაღლებულს ანამდვილებს, კერძოდ, საქონლის სამყაროდ გახდომას [le devenir-monde de la marchandise], რაც ამავდროულად სამყაროს საქონლად გახდომაცაა [le devenir-marchandise du monde]. ამგვარად, სასაქონლო გონების ხრიკებით, საქონლის განსაკუთრებულობა ამ ბრძოლაში ცვდება, მაშინ, როცა სასაქონლო ფორმა მისი აბსოლუტური რეალიზაციისკენ ისწრაფვის.
67. კმაყოფილება, რომელსაც ჭარბი საქონელი მოხმარებით ვეღარ იძლევა, თვითონ ამ კმაყოფილების სასაქონლო ღირებულებაში მოძიებული აღიარებით მიიღწევა. საქონლის მოხმარებაა ის, რაც აქ თავისთავად საკმარისობს; საქონლის სუვერენული თავისუფლებისკენ მიქცეული რელიგიური ამოღვრაა [l’effusion religieuse] ის, რაც აქ მომხმარებლისთვის მნიშვნელობს. მოცემული ნაწარმისთვის განკუთვნილი ენთუზიაზმის ტალღები, რომლებიც ყველა სახის საინფორმაციო საშუალებით არიან მხარდაჭერილი და განახლებული, უსწრაფესად ვრცელდებიან. ტანსაცმლის სტილი კინოთი საზრდოობს, ჟურნალები თავშეყრის ადგილებს აპოპულარულებენ, რომლებიც თავის მხრივ, ნაირგვარ ახირებებს ახალისებენ. ტექნიკური მოწყობილობა [Le gadget] იმ ფაქტს ათვალსაჩინოებს, რომ იმ მომენტში, როდესაც სასაქონლო მასა უჩვეულოსკენ მისრიალებს, თვითონ უჩვეულობა იქცევა განსაკუთრებულ საქონლად. ასე მაგალითად, სარეკლამო სუვენირებში, რომლებიც გასაყიდად გამოტანილ პრესტიჟულ ობიექტებს დამატებით საჩუქრად მოყვებიან, ან რომლებიც გაცვლის მეშვეობით მათივე საკუთრივი სფეროდან გამომდინარეობენ, ჩვენ შეგვიძლია, რომ სასაქონლო ტრანსცენდენციის მისტიკური სიუხვის მანიფესტაცია ამოვიცნოთ. ის, ვინც კოლექციისთვის დამზადებულ სუვენირებს თავისთვის აგროვებს, ამავდროულად სასაქონლო ინდულგენციასაც თან იკრებს, ერთგულ მიმდევართა შორის ნამდვილი დასწრებულობის ამ სასახელო ნიშანს. განივთებული ადამიანი ამ გზით საქონელთან მისივე ინტიმურობის მტკიცებულებას აფიშირებს. კონვულსიებისა და გარდასულ დროთა რელიგიური ფეტიშიზმების მსგავსად, სასაქონლო ფეტიშიზმი შიგადაშიგ მგზნებარე აღმაფრენასაც აღწევს. ერთადერთი მოხმარება, რომელიც აქ კვლავაც სახეზეა, მორჩილების ფუნდამენტური მოხმარებაა.
68. ეჭვგარეშეა, რომ მოდერნული მოხმარებით თავსმოხვეული ფსევდოსაჭიროება არ შეიძლება დაპირისპირებულ იქნას არცერთ იმ ნამდვილ საჭიროებასა თუ სურვილთან, რომელიც თვითონ საზოგადოების და ამ საზოგადოების ისტორიის მიერ არაა ფორმამიცემული. ჭარბი საქონელი სოციალური საჭიროებების ორგანული განვითარებიდან აბსოლუტური წყვეტაა. მისი მექანიკური დაგროვება უსაზღვროდ ხელოვნურს [un artificiel illimité] ათავისუფლებს, რომლის პირისპირაც მცხოვრები სურვილი განიარაღებელი რჩება. დამოუკიდებელი ხელოვნურის ჯამური შეძლება ყველგან სოციალური ცხოვრების გაყალბებისკენ მიგვიძღვის.
69. მოხმარების გზით ბედნიერად გაერთიანებული საზოგადოების გამოსახულებაში, რეალური დანაწილება მოთხოვნადის შიგნით მხოლოდ მორიგ არშესრულებამდეა შეჩერებული. ყოველი ცალკეული ნაწარმი, რომელმაც თვალისმომჭრელი იარლიყის იმედი იმ მიზნით უნდა წარმოადგინოს, რომ საბოლოოდ მოიპოვოს წვდომა ტოტალური მოხმარების აღთქმულ მიწაზე, თვითონვეა ცერემონიულად წარმოდგენილი, როგორც გადამწყვეტი განმხოლოებულობა [la singularité décisive]. მაგრამ ისევე, როგორც ინდივიდთა ცალკეულ ასაკობრივ კატეგორიებში არისტოკრატიულ სახელებზე მოდური ტრენდი მიმოიფანტება მყისიერად, ობიექტიც, რომლისგანაც მავანი განმხოლოებულ შეძლებას ელის, მასების თავდადებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეეთავაზებოდა, თუკი მისი მასობრივი მოხმარებისთვის საკმარისად დიდი რაოდენობით წარმოება მოხერხდებოდა. ეს რაც გინდა ნაწარმი [produit quelconque] პრესტიჟულ ხასიათს სოციალური ცხოვრების შუაგულში მომენტალური განთავსებით იძენს, როგორც წარმოების სასრულობის გამოაშკარავებული მისტერია. ობიექტი, რომელიც პრესტიჟულად ითვლებოდა სპექტაკლში, იმწამსვე ვულგარულობად იქცევა, როგორც კი იგი ყველა სხვა დანარჩენთან ერთად მომხმარებლის შინაობად ხორციელდება. იგი ზედმეტად გვიან ააშკარავებს თავის არსებით სიღარიბეს, რომელიც მისივე წარმოების სიღატაკიდან ბუნებრივად გამომდინარეობს. თუმცა ეს უკვე სხვა ობიექტია, რომელიც სისტემის გამართლებას და ამ სისტემის აღიარების მოთხოვნას ყველგან თან დაატარებს.
70. წარმოებული საქონლის ცვალებადობასა და წარმოების ზოგად პირობებზე მიდევნებით, კმაყოფილების სიყალბემ საკუთარი თავი თვითჩანაცვლებითვე უნდა ამხილოს. ის, რაც უნაკლო უტიფრობით ჰოყოფდა საკუთარივე თავის განსაზღვრულ სრულყოფილებას, მიმობნეულ თუ კონკრეტულ სპექტაკლში მაინც ცვლილებას ექვემდებარება; სისტემაა ერთადერთი, რაც უნდა გაგრძელდეს. სტალინს, როგორც მოდიდან გადასულ საქონელს ისინი გმობენ, რომლებმაც ის გახადეს შესაძლებელი. რეკლამის ყოველი ახალი ტყუილი ამავდროულად მისივე წინარე ტყუილის აღიარებაცაა. ტოტალიტარული ძალაუფლებრივი ფიგურის ყოველი ჩამოშლა მოჩვენებით კომუნიტეტს ააშკარავებს, რომელმაც იგი ანონიმურად გაამართლა და რომელიც სხვა არც არაფერი ყოფილა, თუ არა ილუზიის გარეშე დარჩენილ მარტოობათა აგლომერაცია.
71. ის, რასაც სპექტაკლი მუდმივობად [perpétuel] გვასაღებს, ცვალებადობაზეა დაფუძნებული და ამდენად, უნდა შეიცვალოს კიდეც მისსავე ბაზისთან ერთად. სპექტაკლი აბსოლუტურად დოგმატურია და ამასთან ერთად არ შეუძლია, რომ რამენაირად მტკიცე დოგმა რეალურად უზრუნველყოს. მისთვის არაფერი კავდება; ასეთი მდგომარეობა სპექტაკლისთვის ბუნებრივია და მაინც, ეს მდგომარეობავეა მისივე მიდრეკილების საწინააღმდეგო.
72. სპექტაკლით გამოცხადებული ირეალური ერთობა კლასთა დაყოფის ნიღაბია, რომლის ქვეშაც კაპიტალისტური წარმოების რეალური ერთობა აფარებს თავს. ის, რაც მეწარმეებს სამყაროს აგებაში [l’édification du monde] მონაწილეობას ავალდებულებს, ამავდროულად მათვე აცალკევებს ერთმანეთისგან. ის, რასაც ერთმანეთთან ურთიერთობაში მოჰყავს ადგილობრივი თუ ეროვნული დასაზღვრულობებისგან თავისუფალი ადამიანები, მათვე აშორიშორებს ერთმანეთს. ის, რაც რაციონალურის გაღრმავებას [l’approfondissement] მოითხოვს, ისვე კვებავს იერარქიული ექსპლუატაციისა და ჩახშობის ირაციონალურობას. საზოგადოების აბსტრაქტული ძალაუფლების დამდგენივეა ამ საზოგადოების კონკრეტული არათავისუფლების დამამკვიდრებელიც.
თარგმანი
ლაშა ხარაზისა
გაგრძელება შემდეგ ნომერში
