დასრულებული განცალკევება
I
„ეჭვგარეშეა, რომ ჩვენი დროება… საგანს გამოსახულებას ამჯობინებს, ორიგინალს – ასლს, რეალობას – რეპრეზენტაციას, ყოფიერებას – (მო)ჩვენებას… მისთვის საკრალური მხოლოდ და მხოლოდ ილუზიაა, პროფანული კი ჭეშმარიტებად ქცეულა. უფრო მეტიც, საკრალური მის თვალში ჭეშმარიტების დამცრობისა და ილუზიის ამაღლების კვალად იზრდება იმგვარად, რომ ილუზიის უმაღლესი წერტილი მისთვის საკრალურის უმაღლეს წერტილს დამთხვევია.“
ფოიერბახი (ქრისტიანობის არსი; მეორე გამოცემის წინასიტყვაობა)
1. იმ საზოგადოებათა სიცოცხლის მთლიანობა, რომლებშიც წარმოების მოდერნული პირობები ბატონობს, თვითგამოცხადებულა, როგორც სპექტაკლის თვალუწვდენელი გროვა. ყველაფერს, რაც კი ოდესღაც პირდაპირ იცხოვრებოდა, ახლა რეპრეზენტაციისკენ აუღია გეზი.
2. ცხოვრების ყოველგვარ ასპექტს ჩამოცილებული გამოსახულებები საერთო ნაკადს ერწყმიან, რომელშიც ამავე ცხოვრების ერთიანობა აღარ ექვემდებარება აღდგენას. ნაწილობრივად მიჩნეული რეალობა მისსავე ზოგად ერთიანობაში განიშლება, როგორც განცალკევებული ფსევდოსამყარო, როგორც ოდენ მჭვრეტელობის ობიექტი. ავტონომიზებული გამოსახულების სამყაროში, სამყაროს გამოსახულებათა სპეციალიზაცია ხელახლა მიიკვლევა, სასრულიყოფა; მასში მატყუარას საკუთარი თავი მოუტყუებია. სპექტაკლი საზოგადოდ, როგორც სიცოცხლის კონკრეტული ამობრუნება, არმცხოვრების [non-vivant] ავტონომიური მოძრაობაა.
3. სპექტაკლი საკუთარ თავს ერთდროულად წარმოადგენს, როგორც თვითონ საზოგადოებას, როგორც საზოგადოების ნაწილს და როგორც გაერთიანების ინსტრუმენტს. როგორც საზოგადოების ნაწილი, იგი გამოკვეთილი სექტორია, რომელიც ყოველ მზერას და ყოველ ცნობიერს ერთად კრებს. ვინაიდან ეს სექტორი განცალკევებულია, იგი გამქირდავი მზერის და ყალბი ცნობიერების ადგილია; ის გაერთიანება, რომელსაც იგი სასრულყოფს, სხვა არაფერია, თუ არა განზოგადებული განცალკევების ოფიციალური ენა.
4. სპექტაკლი არა გამოსახულებათა კრებითობა [un ensemble], არამედ იმ ადამიანებს შორის სოციალური ურთიერთობაა, რომლებიც გამოსახულებებით არიან გაშუალებულნი.
5. სპექტაკლი არ შეიძლება გაგებულ იქნას, როგორც ხედვის სამყაროს გაბაიბურება, როგორც გამოსახულებათა მასობრივი გაბნევის ტექნიკების ნაწარმი. მეტადრე იგი ქმედითად ქცეული, მატერიალურად თარგმნილი Weltanschauung-ია. სამყაროს ასეთი ხედვა ობიექტივირებულია.
6. სპექტაკლი, გაგებული მისსავე მთლიანობაში ერთდროულად არსებული წარმოების საშუალების შედეგიცაა და მისივე პროექტიც. იგი არ არის რეალური სამყაროს დანამატი, მისი ზედნადები დეკორაცია [décoration surajoutée]. იგი რეალური საზოგადოების ირეალიზმის გულისგულია. თავის ყოველ ცალკეულ ფორმაში, ინფორმაციასა თუ პროპაგანდაში, სარეკლამო სფეროსა თუ გართობათა პირდაპირ მოხმარებაში, სპექტაკლი სოციალურად დომინანტური ცხოვრების მიმდინარე მოდელს აკონსტიტუირებს. იგი წარმოებაში უკვე გაკეთებული არჩევანის და მისი უშუალოდ თანმდევი მოხმარების ყველგანმყოფი ჰოყოფაა. სპექტაკლის ფორმა და შემცველობა არსებული სისტემის პირობების და მიზნების იგივეობრივად ტოტალური გამართლებაა. სპექტაკლი ამ გამართლების მუდმივი დასწრებულობაცაა, როგორც მოდერნული წარმოების გარეთ ნაცხოვრები დროის პრინციპული ნაწილის ოკუპაცია.
7. განცალკევება თვითონაა სამყაროს ერთიანობის, გლობალური სოციალური პრაქსისის ნაწილი, რომელიც რეალობად და გამოსახულებადაა გახლეჩილი. სოციალური პრაქტიკაც, რომლის პირდაპირაც ავტონომიური სპექტაკლი აღმოცენდება, ის რეალური ტოტალობაა, რომელიც სპექტაკლს შეიცავს. მაგრამ ამ მთლიანობაში განასერი მას იმ ზომამდე ასახიჩრებს, რომ სპექტაკლი მას თავის მიზნად წარმოუჩენია. სპექტაკლისებური ენა [Le langage spectaculaire] გაბატონებული წარმოების ნიშნებისგან შედგება, რომლებიც ამავდროულად ამ წარმოების უკანასკნელი სასრულობაცაა.
8. მავანს არ შეუძლია ერთმანეთს აბსტრაქტულად დაუპირისპიროს სპექტაკლი და სოციალურად სასარგებლო ქმედითობა. ეს გაორმაგება თვითონაა გაორებული. სპექტაკლი, რომელიც რეალობას ინვერსირებს თვითონვეა პრინციპულად წარმოებული. ამავე დროს სპექტაკლის მჭვრეტელობა ნაცხოვრებ რეალობაში მატერიალურად იჭრება და მას პოზიტიური მიწებებით სპექტაკლისებურ წესრიგს ხელახლა ახვევს თავს. ობიექტური რეალობა ორივე მხრიდან წარმოდგენილია. ამგვარად დაფიქსირებულ ყოველ ცნებას საკუთარ საფუძვლად [fond] საპირისპიროსკენ სვლა რჩება. რეალობა უეცრად გადმოდინდება [surgit] სპექტაკლში და აი, სპექტაკლიც რეალურია. ეს ორმხრივი გაუცხოება არსებული საზოგადოების არსი და მხარდაჭერაა.
9. რეალურად ამობრუნებულ სამყაროში, ჭეშმარიტი მცდარის მომენტია.
10. სპექტაკლის კონცეპტი სხვადასხვაობაში ვლენად მრავალ ფენომენს აერთიანებს და ხსნის. მათი სხვადასხვაობა და კონტრასტები იმ სოციალურად ორგანიზებული (მო)ჩვენების (მო)ჩვენებებია [les apparences], რომელიც თვითონვე უნდა იქნას აღიარებული მისსავე ზოგად ჭეშმარიტებაში. მისივე საკუთრივი პირობების გათვალისწინების მიხედვით, სპექტაკლი (მო)ჩვენების ჰოყოფა და მთლიანად ადამიანური ცხოვრების ჰოყოფაა, სახელდობრ, იგი სოციალურის, როგორც უბრალო (მო)ჩვენების ჰოყოფაა. თუმცა კრიტიკა, რომელიც სპექტაკლის ჭეშმარიტებამდე აღწევს, ამ უკანასკნელში სიცოცხლის ხილვად უარყოფას აღმოაჩენს; როგორც იმ სიცოცხლის უარყოფას, რომელიც ხილვადად ქცეულა.
11. სპექტაკლის ფორმაციის, ფუნქციისა და მისი დაშლისკენ მიდრეკილი ძალების აღსაწერად, ხელოვნურად უნდა გაირჩეს განუცალკევებელი ელემენტები. სპექტაკლის ანალიზისას მავანი გარკვეულწილად თავად სპექტაკლისებური [spectaculaire] ენით ლაპარაკობს, ისე, რომ იგი იმ საზოგადოების მეთოდოლოგიურ ალაგს ჩაუვლის, რომელიც საკუთარ თავს სპექტაკლში გამოხატავს. მაგრამ სპექტაკლი სხვა არაფერია, თუ არა ეკონომიკურ-სოციალური ფორმაციის ტოტალური პრაქტიკის საზრისი, მისი დროის განრიგი. ისტორიული მომენტია ის, რაც ჩვენ შეგვიცავს.
12. სპექტაკლი თავს წარმოადგენს, როგორც უცილობელი და მიუწვდომელი უზარმაზარი პოზიტიურობა. იგი სხვას არაფერს ამბობს, გარდა შემდეგისა – „ის, რაც (მო)ჩანს კარგია, ის რაც კარგია, (მო)ჩანს“. დამოკიდებულება, რომელსაც იგი პრინციპულად მოითხოვს პასიური მიმღებლობაა, რაც მას რეპლიკის გარეშე მოჩვენების მანერით, მოჩვენებაზე მისეული მონოპოლიის წყალობით, ფაქტობრივად უკვე მოუპოვებია კიდეც.
13. სპექტაკლის ფუნდამენტურად ტავტოლოგიური ხასიათი იმ უბრალო ფაქტიდან გამომდინარეობს, რომ მისი საშუალებები ამავდროულად მისივე მიზანია. იგი მზეა, რომელიც არასდროს ესვენება მოდერნული პასიურობის იმპერიაზე. მას სამყაროს მთელი ზედაპირი მოუცავს და საკუთარ დიდებულებაშიც შეუზღუდავად ბანაობს.
14. საზოგადოება, რომელიც მოდერნულ ინდუსტრიას ეფუძნება, შემთხვევითობით ან ზერელედ კი არა, არამედ ფუნდამენტურად სპექტაკლისებურია. სპექტაკლში, გაბატონებული ეკონომიკის გამოსახულებაში, მიზანი არაფერია, განვითარება კი – ყველაფერი. სპექტაკლს მომავლიდან არაფერი უნდა საკუთარი თავის გარდა.
15. როგორც ახლა წარმოებული ობიექტების ჩაუნაცვლებელი მორთულობა, როგორც სისტემის რაციონალურობის ზოგადი ექსპოზიცია, როგორც დაწინაურებული ეკონომიკური სექტორი, რომელიც პირდაპირ საკუთარ თარგზე ჭრის ზრდადი გამოსახულება-ობიექტების მრავლობითობას, სპექტაკლი აქტუალური საზოგადოების პრინციპული წარმოებაა.
16. სპექტაკლი მცხოვრებ ადამიანებს იმდენად იქვემდებარებს, რამდენადაც ეკონომიკას ისინი უკვე ტოტალურად დაუქვემდებარებია. იგი სხვა არაფერია, თუ არა ეკონომიკა, რომელიც თავისთვის ვითარდება. იგი საგანთა წარმოების ერთგული ანარეკლია და ორგული ობიექტივაცია – მწარმოებლებისა.
17. სოციალურ ცხოვრებაზე ეკონომიკის გაბატონების პირველმა ფაზამ, ადამიანური განხორციელების ყველა განმარტებულობაში ბიძგი მისცა ყოფნის ფლობად აშკარა გადაგვარებას. ეკონომიკის დაგროვილი შედეგებით ტოტალურად ოკუპირებული სოციალური ცხოვრების მიმდინარე ფაზა, გზას უხსნის ყოფნის მოჩვენებისკენ განზოგადებულ გადასრიალებას [un glissement généralisé], რომლიდანაც ყველა ქმედითმა „ფლობამ“ საკუთარი უშუალო პრესტიჟი და უკანასკნელი ფუნქცია უნდა შეიძინოს. ამავდროულად ინდივიდუალური რეალობის მთლიანობა სოციალურად ქცეულა, იგი პირდაპირ დამოკიდებული გამხდარა სოციალურ შეძლებაზე, ამ უკანასკნელითაა ფორმამიცემული. მხოლოდ აქ, რამდენადაც იგი არ არის, მას შეუძლია, რომ გამოჩნდეს.
18. როდესაც რეალური სამყარო უბრალო გამოსახულებებში იცვლება, უბრალო გამოსახულებები რეალურ ყოფნებად [des êtres réels] და ჰიპნოზური ქცევის ქმედუნარიან მოტივაციებად გარდაიქმნებიან. სპექტაკლი, როგორც იმ სამყაროს სხვადასხვაგვარად სპეციალიზებული გამაშუალებლებით ხედვის ტენდენცია, რომელიც აღარ არის პირდაპირ მოხელთებადი, როგორც წესი ხედვაში ადამიანური გრძნობის უპირატესობას აღმოაჩენს, იმას, რაც სხვა ეპოქებისთვის შეხება იყო. ყველაზე აბსტრაქტული და ყველაზე მამისტიფიცირებელი გრძნობა, მიმდინარე საზოგადოების განზოგადებულ აბსტრაქციას შეესაბამება. მაგრამ სპექტაკლი არ იდენტიფიცირდება უბრალო მზერით, მაშინაც კი, თუკი მზერა სმენასთანაა შერწყმული. სპექტაკლი ისაა, რაც თავს აღწევს ადამიანურ ქმედითობას, მათი ნამუშევრების გადახედვას და გასწორებას. იგი დიალოგის საპირისპიროა. ყველგან, სადაც ადგილი აქვს დამოუკიდებელ რეპრეზენტაციას, სპექტაკლი რეკონსტიტუირდება.
19. სპექტაკლი დასავლეთის ფილოსოფიური პროექტის ყველა იმ სისუსტის მემკვიდრეა, რომელმაც ქმედითობის გაგება ხედვის კატეგორიების დომინაციას დაუქვემდებარა; უფრო მეტიც, სპექტაკლი ზუსტი ტექნიკური რაციონალობის უწყვეტ განფენაზეა დაფუძნებული, რომელიც ამ აზრითაა შობილი. იგი არ რეალიზირებს ფილოსოფიას, სპექტაკლი რეალობას აფილოსოფიურებს. ყოველივეს კონკრეტული სიცოცხლეა ის, რაც სპეკულაციურ სამყაროდ გადაგვარებულა.
20. ფილოსოფიას, როგორც განცალკევებული აზრის ძალაუფლებას [pouvoir] და როგორც განცალკევებული ძალაუფლების აზრს, არასდროს შეეძლო თავისთავადობით გადაელახა თეოლოგია. სპექტაკლი რელიგიური ილუზიის მატერიალური რეკონსტრუქციაა. სპექტალისებურ ტექნიკას არ გაუფანტავს რელიგიური ღრუბლები იქ, სადაც ადამიანებმა მათგანვე გამიჯნული საკუთრივი ძალაუფლებები განათავსეს. სპექტაკლმა ისინი მხოლოდ და მხოლოდ ამქვეყნიურ ბაზისს მიაჯაჭვა. ამგვარად ყველაზე ამქვეყნიური სიცოცხლე სულ უფრო მეტად ბუნდოვანი და სულის შემხუთველი ხდება. იგი აღარაფერს უკუაგდებს ზეცაში, არამედ თავისთვის მისსავე აბსოლუტურ გამოწვევაში, მისსავე ცრუ სამოთხეში მყუდროობს. სპექტაკლი ადამიანურ ძალაუფლებათა მიღმიერში განდევნის ტექნიკური რეალიზაციაა. სპექტაკლი ადამიანის შინაობის სრულქმნილი ჭრაა.
21. რამდენადაც აუცილებლობა იოცნებება სოციალურად, იმდენადვე თვითონ ოცნება იქცევა აუცილებლობად. სპექტაკლი ბორკილდადებული მოდერნული საზოგადოების ღამის კოშმარია, რომელიც საგანთა ბოლოს სხვას არაფერს გამოხატავს, თუ არა თავის სურვილს რომ ეძინოს. სპექტაკლი ამ ძილის გუშაგია.
22. ის ფაქტი, რომ მოდერნული საზოგადოების პრაქტიკული შეძლება მოსწყდა თავის თავს და სპექტაკლში დამოუკიდებელი იმპერია ააგო, სხვა არაფრით აიხსნება თუ არა იმ ფაქტით, რომ ეს შემძლე პრაქტიკა კვლავაც შინაგანი შეკავშირებულობის [cohésion] ნაკლით გრძელდებოდა და საკუთარ თავთან წინააღმდეგობაში რჩებოდა.
23. ყველაზე ძველი სოციალური სპეციალიზაცია, ძალაუფლების სპეციალიზაცია, სპექტაკლის ძირისძირია, მისი ფესვია. ამგვარად სპექტაკლი სპეციალიზებული ქმედითობაა, რომელიც სხვათა ერთობლიობისთვის ლაპარაკობს. სპექტაკლი საკუთარი თავის პირისპირ მდგომი იერარქიული საზოგადოების დიპლომატიური რეპრეზენტაციაა, სადაც ყველა სხვა სიტყვა ხმარებიდანაა გაძევებული. ყველაზე მოდერნული აქ ამავდროულად ყველაზე არქაულიცაა.
24. სპექტაკლი უწყვეტი დისკურსია, რომელსაც მიმდინარე წესრიგი საკუთარ თავზე ინარჩუნებს, ამ წესრიგის სახოტბო მონოლოგია. იგი ძალაუფლების ავტოპორტრეტია ამ უკანასკნელის არსებობის პირობების ტოტალიტარული განკარგვის ეპოქაში. სპექტაკლისებურ ურთიერთობებში წმინდა ობიექტურობის ფეტიშური (მო)ჩვენება თავის ურთიერთობით ხასიათს ადამიანებსა და კლასებს შორის მალავს. სპექტაკლის მეორე ბუნება ჩანს, რომ ჩვენს გარემოზე თავისი ფატალური კანონებით ბატონობს. თუმცა სპექტაკლი არ არის იმ ტექნიკური განვითარების აუცილებელი ნაწარმი, რომელიც ბუნებრივ განვითარებადაა მიჩნეული. ამის საპირისპიროდ სპექტაკლის საზოგადოება ის ფორმაა, რომელიც საკუთრივ ტექნიკურ შემცველობას [contenu technique] თვითონვე ირჩევს. სპექტაკლს „მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების“ ვიწრო ასპექტის ქვეშ თუ განვიხილავთ, რომლებიც სპექტაკლის ყოვლისმომცველი ხელოვნური მანიფესტაციებია, შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ ისინი საზოგადოებაში შეჭრილან, როგორც უბრალო ინსტრუმენტარიები [instrumentation], მაშინ როდესაც სინამდვილეში ამ ინსტრუმენტარიებში არაფერია ნეიტრალური, ისინი მხოლოდ სპექტაკლის ტოტალური ავტომოძრაობის უზრუნველყოფას ემსახურებიან. თუკი იმ ეპოქის სოციალური საჭიროებები, რომლებშიც ასეთი ტექნიკებია განვითარებული, მხოლოდ მათი შუამავლობით შეიძლება იქნან დაკმაყოფილებული, თუკი საზოგადოებას და ადამიანებს შორის ურთიერთკავშირების ადმინისტრირება ვეღარ ხორციელდება ამ წამიერი კომუნიკაციის [communication instantanée] შუამდგომლობის გარეშე, ეს იმიტომ რომ ეს „კომუნიკაცია“ არსებითად ცალმხრივია [unilatérale], რის შედეგადაც არსებული სისტემის ადმინისტრაციის ხელში გროვდება საშუალებები, რომლებიც მას შესაძლებლობას აძლევს, რომ კვლავაც მისდიოს [poursuivre] ასეთნაირად განსაზღვრულ ადმინისტრირებას. სპექტაკლის განზოგადებული ხლეჩა განუცალკევებელია მოდერნული სახელმწიფოსგან, რაც იმას ნიშნავს, რომ საზოგადოებაში ხლეჩის ზოგადი ფორმა სოციალური სამუშაოს დანაწილებისა და კლასობრივი ბატონობის შედეგია.
25. განცალკევება სპექტაკლის ანი და ჰოეა. შრომის სოციალური დანაწილების ინსტიტუციონალიზაციამ, კლასების ფორმირებამ პირველი საკრალური მჭვრეტელობა, მითოსური წესრიგი ჩამოაყალიბა, რომელშიც ყოველი ძალაუფლება საწყისშივეა გახვეული. საკრალურმა ის კოსმოსური და ონტოლოგიური წესწყობილება გაამართლა, რომელიც ოსტატთა [des maîtres] ინტერესებს შეესაბამებოდა, მან ის ახსნა და მოკაზმა, რისი გაკეთებაც საზოგადოებას აღარ შეეძლო. შესაბამისად ყველა განცალკევებული ძალაუფლება სპექტაკლისებურად ქცეულიყო, თუმცა ყოველივეს ასეთნაირ უძრავ გამოსახულებაზე მიწებებას სხვა არაფერი აღუნიშნავს, თუ არა საერთო ცნობის [reconnaissance commune] წარმოსახვითი გახანგრძლივება, რომელიც რეალური სოციალური ქმედითობის სიღატაკეს უნდა დათმობოდა, ის, რაც მეტწილად ჯერაც ერთიან მდგომარეობად განიცდება. ამის საპირისპიროდ, მოდერნული სპექტაკლი გამოხატავს იმას, რისი გაკეთებაც საზოგადოებას შეუძლია, ოღონდ ასეთ გამოხატვაში დასაშვები შესაძლებლის აბსოლუტური ოპოზიციაა. სპექტაკლი არსებობის პირობათა პრაქტიკულ ცვალებადობაში არაცნობიერის შენახვაა. იგი მისი საკუთრივი ნაწარმია და თვითონვეა ის, რამაც საკუთარი წესები დაიდგინა; სპექტაკლი ცრუსაკრალიზებულობაა. იგი გვიჩვენებს იმას, რაც თვითონ არის – ზრდად მწარმოებლურობაში თავისთავად განვითარებადი განცალკევებული შეძლება, რომელიც უწყვეტი დახვეწის საშუალებით შრომის დანაწილებას დანაწევრებულ ჟესტებად გარდაქმნის, რაც შემდგომ უკვე მანქანათა დამოუკიდებელი მოძრაობით და სულ უფრო მეტად განვრცობადი ბაზრისთვის მუშაობით განიკარგება. ამ მოძრაობის მიმდინარეობაში ყველა კომუნიტეტი [communauté] და ყველა კრიტიკული საზრისი გაუფერულებულა, ძალებს, რომელთაც შეეძლოთ ზრდა, განცალკევებულან და შედეგად ჯერ კიდევ აღმოჩენის გარეშე დარჩენილან.
26. მშრომელისა და ნაწარმის განზოგადებულ განცალკევებასთან ერთად, დასრულებულ ქმედითობაზე ყოველგვარი ერთიანი ხედვის წერტილი, მწარმოებლებს შორის ყოველგვარი პირდაპირი პერსონალური კომუნიკაცია იკარგება. განცალკევებულ ნაწარმთა დაგროვების პროგრესის და წარმოებითი პროცესების კონცენტრაციის კვალად, ერთიანობა და კომუნიკაცია სისტემის მართვის ექსკლუზიურ ატრიბუტად იქცევა. განცალკევების ეკონომიკური სისტემის წარმატება სამყაროს პროლეტარიზაციაა.
27. საკუთრივ განცალკევებული წარმოების, როგორც განცალკევებულის წარმოების წარმატებით, პრიმიტიულ საზოგადოებებში უმთავრეს შრომასთან დაკავშირებული ფუნდამენტური გამოცდილება, სისტემის განვითარების პოლუსზე არა-შრომით [non-travail], უქმეობით ნაცვლდება. თუმცა ეს უქმეობა [inactivité] არამც და არამც არაა თავისუფალი მწარმოებლური ქმედითობისგან. ამგვარი უქმეობა დამოკიდებულია მწარმოებლურ ქმედითობაზე, იგი შფოთიანი და აღტაცებული დამორჩილებაა წარმოების საჭიროებებსა და შედეგებზე; იგი თვითონვეა მისი რაციონალურობის ნაწარმი. თავისუფლება მხოლოდ ამ ქმედითობის შიგნით შეიძლება იყოს მოქცეული. სპექტაკლის ჩარჩოში ყველა ქმედითობა უარყოფილია, ზუსტად ისევე, როგორც ამ შედეგის გლობალური აღმართვისთვის რეალური ქმედითობა იქნა სრულად მიტაცებული. ამგვარად, „შრომისგან გათავისუფლების“ და მოცალეობის ზრდის მიმდინარე მნიშვნელობას არაფერი აქვს საერთო შრომაში გათავისუფლებასთან, არც იმ სამყაროსგან გათავისუფლებასთან, რომელიც ამ შრომითაა დასახული. შრომაში მოპარული არცერთი ქმედითობა არ შეიძლება აღმოჩენილ იქნას მისივე შედეგის მორჩილებაში.
28. იზოლაციაზე დაფუძნებული [fondé] ეკონომიკური სისტემა იზოლაციის ცირკულარული წარმოებაა. იზოლაცია ტექნიკას ეფუძნება, ტექნიკური პროცესი კი თავის მხრივ იზოლირებს. ავტომობილიდან ტელევიზიამდე, სპექტაკლისებური სისტემის მიერ ყოველმხრივ გადარჩეული საქონელი ამავდროულად ამ სისტემის იარაღიცაა „მარტოხელა ბრბოთა“ იზოლირების პირობების მუდმივი განმტკიცებისთვის. სპექტაკლი ყოველ ჯერზე სულ უფრო კონკრეტულად აღმოაჩენს თავის წანამძღვრებს.
29. სპექტაკლის დასაწყისი სამყაროს ერთიანობის კარგვაა. მოდერნული სპექტაკლის გიგანტური განვრცობა ამ კარგვის მთლიანობას გამოხატავს. ყოველი ცალკეული შრომის აბსტრაქცია და ერთიანი წარმოების ზოგადი აბსტრაქცია მშვენივრად ითარგმნება სპექტაკლად, რომლის კონკრეტულად არსებობის მოდუსი [mode d’être concret] სწორედ რომ აბსტრაქციაა. სპექტაკლში სამყაროს ნაწილი საკუთარ თავს სამყაროს პირისპირ რეპრეზენტირებს და ამავდროულად მასვე აღემატება. სპექტაკლი ოდენ საერთო ენაა ამ განცალკევების. ის, რაც ერთად ჰკრავს სპექტაკლის მაყურებლებს [spectateurs] თვითონ ცენტრში არსებული შეუქცევადი ურთიერთობაა, ის, რაც მათ იზოლაციას უზრუნველყოფს. სპექტაკლი კვლავ აერთიანებს განცალკევებულს, მაგრამ აერთიანებს, როგორც განცალკევებულს.
30. განჭვრეტილი ობიექტის სასარგებლოდ სპექტაკლის მაყურებლის გაუცხოება (რაც მისივე არაცნობიერი ქმედითობის შედეგია) შემდეგნაირად გამოიხატება – რაც უფრო მეტს ჭვრეტს იგი, მით უფრო ნაკლებს ცხოვრობს ის; რაც უფრო მეტად ეგეუბა იგი საკუთარი თავის საჭიროების გაბატონებულ გამოსახულებებში ამოცნობას, მით უფრო ნაკლებს გებულობს საკუთარივე არსებობისა და საკუთარივე სურვილის შესახებ. მოქმედ ადამიანთან მიმართებაში სპექტაკლის გარეგანობა [L’extériorité] იმაში გამოიხატება, რომ ამ ადამიანის საკუთრივი ჟესტები მას აღარ ეკუთვნის, მასთან ამ ჟესტებს სხვა წარმოადგენს. ამიტომაცაა, რომ სპექტაკლის მაყურებელი შინ არსად გრძნობს თავს, ვინაიდან სპექტაკლი ყველგანაა.
31. მშრომელი არა საკუთარ თავს, არამედ დამოუკიდებელ შეძლებას აწარმოებს. ამ წარმოების წარმატება, მისი სიჭარბე მწარმოებელს ჩამორთმევის სიუხვედ [abondance de la dépossession] უბრუნდება. გაუცხოებული ნაწარმების დაგროვებასთან ერთად მისი სამყაროს დროისა და სივრცის მთლიანობა სულ უფრო მეტად უცნაურდება მისგან. სპექტაკლი ამ ახალი სამყაროს რუკაა, რუკა, რომელიც ზუსტად ფარავს ამ სამყაროს ტერიტორიას. ძალები, რომლებიც ჩვენ ხელიდან დაგვისხლტნენ, ახლა საკუთარ თავს მთელ თავიანთ შეძლებაში გვაჩვენებენ.
32. საზოგადოებაში სპექტაკლი გაუცხოების კონკრეტულ დამზადებას შეესაბამება. ეკონომიკური გაფართოება მეტწილად ზუსტად რომ ამ ინდუსტრიული წარმოების გაფართოებაა. თუკი რაიმე იზრდება საკუთარი თავისთვის [pour elle-même] მოძრავ ეკონომიკაში, ეს მხოლოდ გაუცხოებაა, რომელიც საწყისშივე მართლაც რომ ამ ეკონომიკის ბირთვი იყო.
33. საკუთარივე ნაწარმისგან განცალკევებული ადამიანი, თვითონვე სულ უფრო ძლიერად აწარმოებს თავისი სამყაროს ყველა დეტალს და შესაბამისად იგი საკუთარი სამყაროსგან სულ უფრო და უფრო განცალკევებული ხდება. ახლა, რაც უფრო მეტად არის მისი ცხოვრება მისივე ნაწარმი, მით უფრო მეტად განცალკევებულია იგი საკუთარივე ცხოვრებისგან.
34. სპექტაკლი დაგროვების იმ ხარისხამდე მისული კაპიტალია, რომ იგი გამოსახულებად ქცეულა.
